De bouw van het Zuidasdok in Amsterdam — een snelwegtunnel in het zakendistrict Zuidas — kampt met ernstige problemen.
Er is sprake van verdere vertraging en de kosten lopen verder op. Dit blijkt uit een brief die minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat donderdag heeft gestuurd om de Tweede Kamer te informeren vanwege 'zorgen over de actuele ontwikkelingen'. Oorspronkelijk is het hele project — waarbij de verbrede A10, over een lengte van een kilometer onder de grond verdwijnt en een nieuw station Amsterdam Zuid wordt gebouwd — begroot op €1,4 mrd.
Eerder dit jaar berichtte het FD al dat het ambitieuze project in de zogenoemde herijkingsfase tegen stevige vertraging is aangelopen. De opdracht werd in februari 2017 gegund aan de bouwers Fluor, Hochtief en Heijmans en het voorontwerp zou oorspronkelijk in het tweede kwartaal van 2018 klaar zijn, maar dat is met een jaar vertraagd. Inmiddels staat volgens de minister 'ook deze planning onder druk' en is het project complexer en risicovoller dan voorzien. De vertraging heeft invloed 'op de planning en de financiële haalbaarheid van het project'. Tegenvaller van €100 mln, volledige consequenties pas later helder In de meegestuurde rapportage over het project staat dat het risicoprofiel in de tweede helft van 2018 'fors is gestegen'. In die periode is er een tegenvaller van bijna €100 mln bijgekomen door de vertraging, kosten van de projectorganisatie en door zaken als omissies, fouten en onduidelijkheden in de contracteisen. Maar de volledige consequenties zijn pas te overzien als het voorontwerp af is, aldus de minister. Er wordt nu gebouwd aan twee onderdoorgangen onder de snelweg en het spoor ter voorbereiding op het echte project. Om zeker te zijn dat geen nieuwe problemen ontstaan, volgen de opdrachtgevers (Rijksoverheid, gemeente Amsterdam, Vervoerregio Amsterdam, provincie Noord-Holland en ProRail) dagelijks de voortgang van deze werkzaamheden. Onderzoek naar andere scenario's Vanwege het complexe karakter van het project is bij de aanbesteding reeds besloten met de herijkingsfase een soort veiligheidsklep in te bouwen. Er mag pas met de werkzaamheden worden gestart als er overeenstemming is over het voorontwerp. Dat moest voorkomen dat er onomkeerbare besluiten worden genomen. Normaal gesproken wordt na de herijkingsfase een definitieve klap gegeven en kan het hele project van start, maar de opdrachtgevers verkennen nu ook andere scenario’s. 'Voor de verschillende scenario’s worden risico’s en consequenties Eerste vertraging voor Zuidasdok nog voordat bouw begonnen is % voor planning en financiën in beeld gebracht', aldus Van Nieuwenhuizen, die hierbij geen verdere toelichting geeft. Pas als de herijkingsfase is afgerond, zijn de consequenties voor de planning en financiën met een grotere mate van zekerheid te bepalen, stelt de bewindsvrouw. In 2012 is vastgelegd dat bij dreigende budgetoverschrijdingen een versobering van het project onderzocht kan worden. 'Gelet op de financiële prognose is deze opdracht gegeven', aldus de minister. Halfjaarrapportage Uit de donderdag naar de Tweede Kamer gestuurde halfjaarrapportage van het project komt naar voren dat er eind 2018 het risico is geconstateerd dat 'het project onbeheersbaar wordt uitgevoerd' door de aannemerscombinatie Zuidplus (Fluor, Hochtief en Heijmans). In de planning zijn de verschillende onderdelen - zoals verbreding van de A10, tunnelbouw en oplevering nieuw station - zo vervlochten dat als er bij een onderdeel iets verandert, direct bij een ander onderdeel problemen in tijd, planning en kosten ontstaan. Spanning in de samenwerking 'Voornoemde tegenvallers voor ZuidPlus en de huidige schaarste in de markt veroorzaken druk op de businesscase en leiden tot spanning in de samenwerking. Deze ontwikkelingen vormen voor het project een groot risico', zo staat in de rapportage. Zuidplus heeft vorig jaar verzocht om het project te ontvlechten, een eufemisme voor het opknippen van de bouw van het Zuidasdok in verschillende aparte onderdelen. Dat zou betekenen dat het project pas na de geplande opleverdatum van 2028 klaar zou zijn. De haalbaarheid van 2028 staat overigens sowieso onder druk. Zorgelijk Van Nieuwenhuizen: 'De opdrachtgevers vinden de geschetste ontwikkelingen zorgelijk. Daarom is er momenteel intensief bestuurlijk overleg om de situatie te bespreken en te monitoren. Het streven is dat rond de zomer besluitvorming plaatsvindt over het vervolg, wanneer de uitkomsten van de herijkingsfase en de uitkomsten van de verkenning van andere scenario’s bekend zijn.' Door Arend Clahsen